PCYDDS yn lansio Prentisiaeth newydd mewn Gwydr Lliw i arbed crefftau sydd mewn perygl

Mae prentisiaeth newydd wedi’i lansio drwy gydweithrediad rhwng Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant (PCYDDS) a sefydliadau partner, ar ôl i ymchwil ddangos dirywiad pryderus yn y grefft draddodiadol o wydr lliw.

Eleni (2023), fe wnaeth y Gymdeithas Crefftau Treftadaeth roi crefft gwneud ac adfer ffenestri lliw traddodiadol ar raddfa fawr ar Restr Goch y Crefftau dan Fygythiad.

Wrth i’r farchnad ar gyfer comisiynau newydd leihau a demograffeg yr ymarferwyr heneiddio, ac wrth i gostau gynyddu a’r cyfleoedd leihau ar gyfer hyfforddiant ffurfiol, mae pryderon gwirioneddol ymhlith ymarferwyr am ddyfodol y grefft.

Er mwyn mynd i’r afael â’r broblem hon, daeth Coleg Celf Abertawe ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant, Cymdeithas Prif Beintwyr Gwydr Prydain, Cwmni Anrhydeddus y Gwydrwyr, a gweithwyr proffesiynol y diwydiant at ei gilydd i lenwi’r bwlch.

Gyda’i gilydd, maen nhw wedi datblygu Prentisiaeth Crefftberson Gwydr Lliw newydd sbon a ariennir gan y llywodraeth, gyda’r Drindod Dewi Sant yn darparu hyfforddiant a’r Sefydliad Cadwraeth (ICON) yn cynnal yr asesu terfynol. Bydd prentisiaid yn astudio yn y Drindod Dewi Sant mewn blociau dros dair blynedd, gan ddilyn hyfforddiant mewn ystod gynhwysfawr o dechnegau crefft gwydr lliw.

Lansiwyd y brentisiaeth gan yr Athro Elwen Evans KC, Is-Ganghellor PCYDDS yn Ystafell Ddarllen y Brifysgol yng Nghanolfan Ddylunio Alex ddydd Gwener, Tachwedd 24. Roedd y digwyddiad hefyd yn cynnwys symposiwm o siaradwyr gan gynnwys Martin Crampin (CAWCS), Reinhard Kopf o’r Adran Dreftadaeth, Monchengladbach a Jasmine Allen, o’r Amgueddfa Gwydr Lliw yn Nhrelái, Caerdydd.

Arweiniwyd trafodaeth banel a sesiwn holi-ac-ateb gan Martin Crampin, gyda Jasmine Allen, Felicity Gray a Kim Collins, o Wasanaeth Archifau Gorllewin Morgannwg.

Roedd y symposiwm yn Abertawe yn gyfle i fyfyrio ar gyflawniadau rhyfeddol staff a myfyrwyr yr adran Gwydr Lliw Pensaernïol dros y degawdau diwethaf. Daeth Dr Reinhard Köpf, arbenigwr ar wydr lliw Almaeneg ar ôl y rhyfel, o Düsseldorf i siarad am yr artistiaid Almaeneg dylanwadol a ddaeth i ddysgu yn Abertawe yn y 1970au a’r 80au.

Roedd trafodaeth banel gyda rhai o’r prif ffigurau mewn gwydr lliw pensaernïol Prydeinig – Alex Beleschenko, Amber Hiscott, a Rodney Bender – yn cofio eu hamser yng Ngholeg Celf Abertawe a’r dosbarthiadau meistr a gynhaliwyd gan yr artistiaid Almaenig hyn a wahoddwyd i Abertawe gan Tim Lewis. , pennaeth y cwrs gwydr lliw o 1972 hyd 1995.

Gosodwyd arddangosfa drawiadol o baneli gwydr lliw, lluniadau a ffotograffau archif o gasgliad y coleg gan Christian Ryan gydag Owen Luetchford a Stacey Pountney o’r Ganolfan Gwydr Pensaernïol. Roedd y prynhawn yn gyfle i asesu potensial ymchwil yr archif hon ynghyd ag eraill yng Nghymru ac roedd curadur yr Amgueddfa Gwydr Lliw, Dr Jasmine Allen, Kim Collis o Wasanaeth Archifau Gorllewin Morgannwg a Felicity Grey, Swyddog Archifau a Chofnodion yn ymuno ag ef. ar gyfer PCYDDS.

Ar ôl ein diwrnod yn ystyried yr archifau gwydr lliw yng Ngholeg Celf Abertawe ac etifeddiaeth addysgu gwydr lliw pensaernïol yng Ngholeg Celf Abertawe, roedd ymweliad ag Amlosgfa Llangrallo yn gyfle i weld y casgliad rhyfeddol o weithiau celf a wnaed gan staff a myfyrwyr. yn y coleg ar gyfer un o amlosgfeydd Modernaidd mwyaf rhyfeddol unrhyw le ym Mhrydain.

Roedd y Brifysgol yn falch iawn o groesawu sawl artist i siarad am eu comisiynau, a chwblhawyd y cyntaf yn 1970 gan Roger Hayman. Mynychodd Roger y digwyddiad ddydd Gwener diwethaf ynghyd â Rodney Bender, a fu’n gweithio ar y ffenestri gan Ludwig Schaffrath, Johannes Schreiter, ac eraill; Alex Beleschenko, a ddaeth â rhai o’r lluniadau gwreiddiol ar gyfer ei set o ffenestri; a Christian Ryan, a wnaeth gyfres o ffenestri ar gyfer y capel.

Mae gwaith gwydr newydd wedi’i wneud yn ddiweddar gan Rodney Bender ar gyfer y cwrt newydd y tu allan i’r capel, felly mae’r gyfres o gomisiynau gwydr yn yr amlosgfa yn ymestyn dros gyfnod o fwy na hanner can mlynedd.

Mae’r Brifysgol yn ddiolchgar i Joanna Hamilton, rheolwraig yr amlosgfa, am y cyfle i drefnu’r ymweliad, ac i Christian Ryan am gynllunio. Bydd llyfr ar y gwydr lliw yn Amlosgfa Llangrallo yn cael ei gynhyrchu’r flwyddyn nesaf gan Martin Crampin, awdur Stained Glass from Welsh Churches, mewn cydweithrediad ag arbenigwyr ac artistiaid eraill.

Bydd Iechyd a Diogelwch hanfodol a COSHH yn cael eu hymgorffori yn y rhaglen, ochr yn ochr ag amrywiaeth o brosesau addurniadol gan gynnwys peintio gwydr, staenio, enamlo, ysgythru ag asid, sgwrio â thywod a boglynnu Ffrengig. Cyflwynir prentisiaid i ddylunio, herodraeth, llythrennu a hanes gwydr lliw i roi gwybodaeth a dealltwriaeth fanylach iddynt o’r grefft.

Mae paratoadau ar y gweill i groesawu’r garfan gyntaf o brentisiaid newydd ym mis Tachwedd 2023.

Cydnabyddir Coleg Celf Abertawe yn y Drindod Dewi Sant yn un o ganolfannau rhagoriaeth y DU mewn gwydr lliw. Mae gan yr adran dreftadaeth gyfoethog mewn addysg gwydr lliw ac mae ganddi archif gwefreiddiol o baneli, cartwnau a dyluniadau’n rhychwantu 80 mlynedd, sy’n darparu adnodd addysgu amhrisiadwy.

Bydd y prentisiaid wedi’u lleoli yn Adeilad ALEX y Drindod Dewi Sant, cartref gwreiddiol yr adran gwydr lliw, lle bydd ganddynt fynediad i weithdai a chyfleusterau gwydr o ansawdd uchel.

Meddai Christian Ryan, Swyddog Cyswllt y Brentisiaeth Gwydr Lliw yn y Drindod Dewi Sant: “Mae’r rhaglen hon yn ddatblygiad arwyddocaol ym mharhad hyfforddiant gwydr lliw, ac mae’n gyfle arbennig i hyfforddi’r genhedlaeth nesaf o grefftwyr.

“Gyda gwaith caled a dyfalbarhad pawb dan sylw, a chymorth y gymuned gwydr lliw, rydym yn gobeithio y gellir tynnu gwydr lliw o Restr Goch y Crefftau dan Fygythiad yn fuan, ac y bydd y wybodaeth a’r sgiliau arbenigol yn parhau i gael eu trosglwyddo yn y dyfodol.”

I gael rhagor o wybodaeth, cysylltwch â Christian ar: c.ryan@uwtsd.ac.uk

Gwybodaeth Bellach

Rebecca Davies

Swyddog Gweithredol Cysylltiadau â’r Wasg a’r Cyfryngau     
Cyfathrebu Corfforaethol a Chysylltiadau Cyhoeddus     
E-bost: rebecca.davies@pcydds.ac.uk     
Ffôn: 07384 467071